شاهنامه و پاسداری از هویت ایرانی

دکتر اولریش مارزلف

ایران­شناس آلمانی

ملت ایران در قرن بیست و یکم، با تکیه بر اندیشه­‌‌های بلند فردوسی، احساس غرور می­ کند ،زیرا در مقایسه با دیگر فرهنگ­های کهن، دارای یک حماسه ملی زنده است که تاریخ آن را از عصر اسطوره‌ ‌های رازآلود تا دوران اسلامی و تا به امروز درمی­نوردد. این حماسه همواره جاری است. وجود چنین حماسه­ ای ملی، به ایرانیان مقدار زیادی شناخت نسبت به هویت ملی و خودی می­دهد.

 

بخش نخست شاهنامه، اصل و بیخ هویت ایرانی را در اساطیر، یعنی در ژرفای آگاهی جمعی اقوام ایرانی نشان می­دهد. البته مسلم است که غرض فردوسی از سرایش شاهنامه، نقل اساطیر نبوده بلکه حکیم توس درصدد آن بوده که از روی روایات کهن و داستان­ های شفاهی، تاریخ را به نظم آورد.

منظومه بزرگ فردوسی، داستان­ های بسیار درخشانی مانند رستم و سهراب، اسفندیار رویین ­تن، سیاوش و … را در خود جای داده که هر کدام یک حماسه بزرگ به شمار می­ آیند.بنابراین با توجه به وفور داستان‌ ­های حماسی در شاهنامه، این اثر سترگ و بزرگ در ردیف مهمترین آثار حماسی ایران و جهان قرار گرفته است.

تک تک قهرمانان شاهنامه نمونه انسان­ های قهرمان هستند و علاقه به کیش و آیین آن­ها را به حرکت در می ­آورد. واقعیت این است که شاهنامه و قهرمانان آن- به این صورت که هست- مخلوق فردوسی است و دنیایی است که ایرانیان در آن، تلخ و شیرین و نیک و زشت زندگی را نمایان ده­اند.

کیست که به دنیای شگرف و رازآلود شاهنامه وارد شود و با آن احساس همدلی و هم­نوایی نکند. توفیق فردوسی در خلق و ابداع شاهنامه آن است که توانسته روح ایرانی را زنده نگاه دارد و موجب گرمی جان،روان و زندگی مردم ایران شود.حماسه سترگ فردوسی، آرزوها و آرمان­ های مردم طرفدار صلح، دوستی و انسانیت را بیان می­کند.به همین سبب است که پاره ­ای از پژوهشگران آن را «حماسه داد» لقب داده ­اند.

فردوسی در آخر داستان به مناسبت شرایط، فرجام بد­سگالی و کژ رفتاری را نشان می­ دهد و به خواننده هشدار می­ دهد که باید دست از زشتی­ ها فروشست و به دامان پاکی اخلاق و صفات پهلوانی درغلتید.به خاطر اعتدال اخلاقی و جهت­گیری عدالت ­خواهانه و دادگرایانه این کتاب، که همواره مطلوب ایرانیان بوده است، آنان دنیای شاهنامه را پشتوانه و پناهگاه خود دانسته­ اند؛ از این روی برای آشنایی با هویت ملی ایرانیان و دنیای روانی آنان باید با پیام شاهنامه فردوسی و قهرمانان این حماسه بزرگ آشنا شد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *