مفهوم ناپایداری گیتی در اندرزهای شاهنامه

آوای شاهنامه: یکی از مهمترین مضامین اندرزی شاهنامه، مفهوم بی اعتباری گیتی(دنیا) است که بیشترین اندرزهای این کتاب را دربرمی‌گیرد و معمولا یا از زبان شاهان در زمان مرگشان و یا از زبان خود شاعر به ویژه هنگام مرگ قهرمانان داستان‌ها بازگو می‌شود. 

در ابیات شاهنامه بارها از بی‌مهری و بدگوهری جهان سخن گفته شده؛ چرا که گیتی ناپایدار است و پرورده خود را به کام مرگ می‌برد:

جهانا چه بد مهر و بد گوهری

که خود پرورانی و خود بشکری

(ج۱: ص۸۵)

زندگی این دنیا کوتاه است و باید آماده رفتن بود و در پی راز گیتی نبود:

نه ایدر همی ماند خواهی دراز

بسیجیده باش و درنگی مساز…

چنین است و رازش نیاید پدید

نیابی به خیره چه جویی کلید

(ج۲: ص۱۹۹)

سرای سپنجی و زودگذر دنیا آکنده از خوشی و ناخوشی است اما نباید به آن دل بست؛ زیرا به زودی روزگارمان به پایان خواهد رسید:

چنین است کردار چرخ بلند

دل اندر سرای سپنجی مبند

گهی گنج بینیم از او گاه رنج

سرآید به ما بر سرای سپنج

(ج۷: ص۶۲۶)

منبع ابیات:

*فردوسی، ابوالقاسم.(۱۳۸۶).شاهنامه. تصحیح جلال خالقی مطلق. ۸ج. تهران: دایره المعارف بزرگ اسلامی.