خاوران‌نامه جلوه‌ای دیگر از شاهنامه است

دکتر محمد بهنام فر، در آیین آغازین همایش ملی ابن حسام خوسفی عنوان کرد

آوای شاهنامه- دلپذیر: هفته جاری شماری از پژوهشگران و استادان زبان و ادبیات فارسی سراسر کشور در دانشگاه بیرجند گرد هم آمده بودند تا در همایش ملی ابن حسام خوسفی، درباره زندگی و آثار این شاعر بزرگ قرن نهم هجری سخن بگویند.

به گزارش پایگاه خبری آوای شاهنامه، دکتر محمد بهنام فر، دبیر علمی همایش ملی ابن حسام خوسفی، در مراسم آغازین این گردهمایی که ۲۷ آبان ماه در تالار ولایت دانشگاه بیرجند برگزار شد، ابن حسام را بزرگترین حماسه‌سرای آیینی ادبیات فارسی دانست و افزود: برای درک رسالت فرهنگی، ادبی و تاریخی این شاعر بزرگ، باید جایگاه و اهمیت خاوران‌نامه را در شعر آیینی بشناسیم.

استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند تصریح کرد: ابن حسام در قرن نهم هجری که به دلیل شرایط اجتماعی و سیاسی دوره ایلخانان، گرایش‌های شیعی مردم مجال بروز و ظهور یافته بود، منظومه خاوران‌نامه را در ۲۲ هزار بیت، به تقلید از شاهنامه فردوسی سرود.

وی ادامه داد: ایرانیان از همان ابتدای پذیرش اسلام، حساب اسلام واقعی را از خلفا جدا کردند و با روی آوردن به خاندان پیامبر و اهل بیت(ع) که نمادش امام علی(ع) است فرهنگ جدیدی را در تعامل با اسلام و تقابل با خلفای جاهل عرب به وجود آوردند. نطفه این قضیه به طور رسمی در فرهنگ ما با سرایش شاهنامه به وجود آمد و فردوسی در در دیباچه این کتاب ارادت خود را به اهل بیت(ع) نشان داده است.

دبیر علمی همایش ابن حسام خوسفی ادامه داد: بذری را که حکیم توس در قرن چهارم هجری در شاهنامه کاشت در خاوران‌نامه به درختی تنومند تبدیل شد؛ یعنی امام علی(ع) که در شاهنامه به عنوان یک عنصر فرهنگی وارد شاهنامه شده بود در خاوران نامه تبدیل به یک عنصر اصلی و ملی شد.

وی خاوران نامه را جلوه‌ای دیگر از شاهنامه دانست و تاکید کرد: ابن حسام با سرایش این اثر، کار فردوسی را کامل کرد؛ یعنی خاوران‌نامه یک شاهنامه دیگر محسوب می‌شود که قهرمان ملی در آن حضرت علی(ع) است.

وی خاطر نشان کرد: بنابراین خاوران‌نامه نیز همچون شاهنامه یک حماسه ملی است و امام علی(ع) در این کتاب گرچه یک شخصیت بلندپایه دینی است، به عنوان یک اسطوره ملی که تمام ملت ایران او را دوست دارند و عشقی عمیق آن حضرت با ضمیرناخودآگاه آن‌ها پیوند خورده است، مطرح می‌شود.

این استاد زبان و ادبیات فارسی تاکید کرد: فرهنگ ما ایرانی و اسلامی است و هر کس بخواهد بین هویت اسلامی و ایرانی ما فاصله بیندازد تنها تلاشی بیهوده و مذبوحانه داشته است.

وی به جز خاوران‌نامه، دیوان این شاعر بزرگ را نیز در خور تامل دانست و گفت: این شاعر برجسته در بیشتر قالب‌های شعری طبع‌آزمایی کرده و به ویژه در غزل، قصیده و مثنوی در حد کمال است.

دکتر بهنام فر با اشاره به اینکه ابن حسام از بزرگترین شخصیت‌های علمی و ادبی ایران و بلکه جهان است ولی آن‌گونه که شایسته است شناخته و معرفی نشده تصریح کرد: تاکنون جشنواره شعر ابن حسام در چندین نوبت برگزار شده ولی جشنواره علمی و در سطح دانشگاهی پیرامون این شخصیت در سال‌های اخیر برگزار نشده بود.

وی برگزاری همایش علمی ابن حسام خوسفی را گامی مهم در جهت شناخت این شاعر بزرگ آیینی زبان و ادبیات فارسی دانست و افزود: از بین ۱۲۰ مقاله رسیده به دبیرخانه همایش، ۱۲ مقاله برتر برای ارائه سخنرانی برگزیده شدند.

گفتنی است در حاشیه این همایش علمی، نشست‌هاو کارگاه‌های تخصصی با حضور اساتید مطرح زبان و ادبیات فارسی کشور همچون دکتر محمود فتوحی و دکتر زرقانی در دانشگاه بیرجند برگزار شد.

شایان یادآوری ۲۸ آبان ماه نیز به کنگره ملی ابن حسام خوسفی اختصاص داشت که به کوشش نهادهای گوناگون فرهنگی از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، استانداری خراسان جنوبی، دانشگاه بیرجند و… با حضور میهمانان برجسته داخلی و خارجی از جمله پروفسور بلرام شکلا، در تالار ولایت دانشگاه بیرجند برگزار شد.